Η Νικοτίνη είναι μια χημική ουσία η οποία περιέχει άζωτο και βρίσκεται σε διάφορα είδη φυτών, μεταξύ των οποίων είναι ο καπνός, οι τομάτες, οι πιπεριές και άλλα τα οποία ανήκουν στην ονομαζόμενη οικογένεια των Σολανίδων και λειτουργεί ως ανταγωνιστής των υποδοχέων νικοτινικού ακετυλοχολίνης στο περιφερειακό και κεντρικό νευρικό σύστημα. Η χρήση νικοτίνης είναι βαθιά ριζωμένη στην ζωή των ανθρώπων, καθώς η χρήση της ουσίας αυτής ανιχνεύεται εδώ και αιώνες στην κατανάλωση τσιγάρων και άλλων τύπων καπνού.
Η Ιστορία της Νικοτίνης
Η νικοτίνη, το κύριο συστατικό των προϊόντων καπνού, έχει μια πλούσια ιστορία χρήσης που ξεκινάει από πολύ παλιά, με ενδείξεις της χρήσης της στην Αμερική γύρω στο 1.500 π.Χ.. Η φυτική πηγή από την οποία προέρχεται η νικοτίνη, η Nicotiana tabacum, πήρε το όνομά της από τον Jean Nicot, τον Γάλλο πρεσβευτή στην Πορτογαλία, ο οποίος εισήγαγε το φυτό στη Γαλλία τον 16ο αιώνα.
Αρχικά, η νικοτίνη χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένης της ανακούφισης του πόνου και ως θεραπεία για γαστρεντερικές διαταραχές.
Η βιομηχανική παραγωγή τσιγάρων ξεκίνησε στα μέσα του 19ου αιώνα, οδηγώντας σε σημαντική αύξηση της κατανάλωσης νικοτίνης.
Πως λειτουργεί η νικοτίνη
Η νικοτίνη λειτουργεί ως διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος, προκαλώντας αύξηση του καρδιακού ρυθμού, της αρτηριακής πίεσης και του ρυθμού αναπνοής Η απορρόφηση της νικοτίνης από το σώμα είναι γρήγορη, με ημιζωή περίπου 2 ώρες.
(Δράση στους Νικοτινικούς Υποδοχείς)
Η νικοτίνη λειτουργεί ως ανταγωνιστής των νικοτινικών χολινεργικών υποδοχέων (nAChRs), που βρίσκονται τόσο στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) όσο και στο περιφερειακό νευρικό σύστημα (ΠΝΣ) 9.
Η διέγερση των nAChRs στο ΚΝΣ από τη νικοτίνη ή την ακετυλοχολίνη ρυθμίζει την απελευθέρωση ποικιλίας νευροδιαβιβαστών, όπως η ντοπαμίνη, η γλουταμίνη, η σεροτονίνη, η νορεπινεφρίνη και η γ-αμινοβουτυρική οξύ 9.
(Εθισμός)
Η νικοτίνη είναι ιδιαίτερα εθιστική ουσία. Ο εθισμός είναι σωματικός, ψυχικός όπως επίσης και συμπεριφορικός. Η νικοτίνη ωστόσο δημιουργεί και ευχάριστα αισθήματα στο σώμα και το πνεύμα και αίσθημα ευφορίας. Οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί καπνό βρίσκεται σε κίνδυνο εμφάνισης εθισμού.
Οφέλη της Νικοτίνης
Έρευνες έχουν δείξει ότι η νικοτίνη προσφέρει και σημαντικά οφέλη.
Νικοτίνη και διακοπή του καπνίσματος
Βοήθεια στην διακοπή καπνίσματος
Η λήψη νικοτίνης με άλλους τρόπους εκτός του καπνίσματος βελτιώνει την προσπάθεια διακοπής του τσιγάρου μειώνοντας τα συμπτώματα στέρησης που συνοδεύουν την αποχή από το κάπνισμα, περιλαμβάνοντας και την έντονη επιθυμία για τσιγάρο.
Οι διαφορετικοί τρόποι λήψης νικοτίνης παρέχουν στο σώμα νικοτίνη, αλλά όχι πολλές από τις υπόλοιπες επιβλαβείς χημικές ουσίες που περιέχονται στον καπνό.
Βελτίωση Νοητικών Λειτουργιών
Βελτίωση Νοητικών Λειτουργιών
Η νικοτίνη έχει δείξει να βελτιώνει σημαντικά την προσοχή, την εργασιακή μνήμη, τις λεπτές κινητικές δεξιότητες και την επεισοδιακή μνήμη.
Μελέτες απεικόνισης έχουν εντοπίσει περιοχές του εγκεφάλου που ενεργοποιούνται από τη νικοτίνη, υποσχόμενες για την κατανόηση των πολύπλοκων δράσεων της νικοτίνης στην ανθρώπινη γνωστική λειτουργία.
Νικοτίνη και βελτίωση διάθεσης
Βελτίωση διάθεσης
Προκλινικές και κλινικές μελέτες υποδηλώνουν ότι η νικοτίνη μπορεί να βελτιώσει την καταθλιπτική συμπεριφορά σε ζωικά μοντέλα και να βελτιώσει τη διάθεση σε καταθλιπτικά άτομα.
Η έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Harvard διαπίστωσε ότι όταν οι καπνιστές αισθάνονται λυπημένοι, καταφεύγουν στα τσιγάρα (που περιέχουν νικοτίνη) και εισπνέουν πιο βαθιά και για περισσότερο χρόνο.
Νικοτίνη και μειωμένη παχυσαρκία
Μειωμένη πιθανότητα εμφάνισης παχυσαρκίας
Η νικοτίνη μπορεί να μειώσει τα επίπεδα παχυσαρκίας σε ορισμένους καπνιστές που είναι προδιατεθειμένοι στην παχυσαρκία. Χρόνια θεραπεία με νικοτίνη στην περιφέρεια μειώνει το σωματικό βάρος, βελτιώνει το προφίλ των λιπιδίων στον ορό, μειώνει τα επίπεδα ινσουλίνης στον ορό και μειώνει τη στεάτωση, τη φλεγμονή και το στρες.
Το 44% των υπέρβαρων ανδρών και το 48% των παχύσαρκων ανδρών είναι πρώην καπνιστές, ενώ το 27% των υπέρβαρων γυναικών και το 27% των παχύσαρκων γυναικών είναι επίσης πρώην καπνιστές.
Η Νικοτίνη στα προϊόντα καπνού – Κλασικά Τσιγάρα
Νικοτίνη στο Κάπνισμα και άλλες Μορφές Χρήσης
Η νικοτίνη είναι μια φυσική φαρμακευτική ουσία, που υπάρχει σε όλες τις μορφές καπνού και μια από αυτές είναι το κάπνισμα. Το τσιγάρο αποτελείται από μικρά κομμάτια επεξεργασμένου καπνού που είναι τυλιγμένα σε χαρτί. Περιέχει νικοτίνη που το κάνει εθιστικό και άλλες 37.000 περίπου χημικές ουσίες. Η νικοτίνη που περιέχεται στο τσιγάρο ποικίλλει ανάλογα με την μάρκα και κυμαίνεται από 08mg έως 20mg ανά τσιγάρο.
Όταν κάποιος ανάβει για πρώτη φορά τσιγάρο, είναι πολύ πιθανό να νιώσει ναυτία, ζαλάδα ή πονοκέφαλο. Καθώς όμως ο χρόνος περνάει ο καπνιστής εθίζεται στο κάπνισμα, ο οργανισμός του εξοικειώνεται με την επίδραση της νικοτίνης. Η συστηματική λήψη νικοτίνης οδηγεί στην αύξηση των νικοτινικών υποδοχέων στον εγκέφαλο. Ο καπνιστής χρειάζεται όλο και μεγαλύτερη ποσότητα νικοτίνης, για να διατηρηθούν σταθερά τα επίπεδα ντοπαμίνης. Αυτό το φαινόμενο είναι η ανοχή.
H ανοχή σχετίζεται με την ανάγκη του καπνιστή για μεγαλύτερη ποσότητα νικοτίνης με σκοπό να νιώσει την ίδια ικανοποίηση που παλαιότερα ένιωθε με λιγότερα τσιγάρα. Το καθημερινό κάπνισμα έχει ως συνέπεια ο οργανισμός μας να προσαρμόζεται σε συγκεκριμένα επίπεδα νικοτίνης κι έτσι χωρίς ναο καπνιστής να το καταλάβει αυξάνει τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει με στόχο να διατηρηθούν τα επίπεδα της νικοτίνης στο αίμα στο βαθμό που ο οργανισμός έχει προσαρμοστεί. Η εξοικείωση του οργανισμού στις δυσάρεστες επιδράσεις της νικοτίνης επιτρέπει στον καπνιστή να επικεντρώνεται στις ευχάριστες επιδράσεις που η νικοτίνη συνεπάγεται (ενίσχυση της προσοχής, της μνήμης, της επεξεργασίας πληροφοριών και της μάθησης, ενώ μειώνει το συναίσθημα της κατάθλιψης).
Νικοτίνη στο ηλεκτρονικό τσιγάρο
Ηλεκτρονικά Τσιγάρα (Vaping)
Στον κόσμο των ηλεκτρονικών τσιγάρων, η ποικιλία των προϊόντων και των επιλογών νικοτίνης ποικίλλει, προσφέροντας στους χρήστες διάφορες εναλλακτικές για την κατανάλωση νικοτίνης.
Τα επίπεδα νικοτίνης στα ηλεκτρονικά τσιγάρα κυμαίνονται από 0 mg/ml (Καθόλου) έως 20 mg/ml (Μέγιστο), δίνοντας τη δυνατότητα στους χρήστες να επιλέξουν την κατάλληλη δόση βάσει των συνηθειών καπνίσματός τους.
Νικοτίνη στα θερμαινόμενα τσιγάρα
Θερμαινόμενα Τσιγάρα
Τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού (HTPs), θερμαίνουν τον καπνό σε χαμηλότερες θερμοκρασίες σε σύγκριση με τα παραδοσιακά τσιγάρα, παράγοντας ένα αερόλυμα που περιέχει νικοτίνη και άλλες χημικές ουσίες. Αυτά τα προϊόντα, που αποτελούν μέρος των συστημάτων ηλεκτρονικής παράδοσης νικοτίνης (ENDS), έχουν δει μια ταχεία αύξηση στη χρήση τους.
Σακουλάκια νικοτίνης
Σακουλάκια Νικοτίνης
Τα σακουλάκια νικοτίνης, nicotine pouches, αποτελούν μια μορφή καπνού χωρίς καπνό που τοποθετείται μεταξύ του άνω χείλους και των ούλων, επιτρέποντας στο σώμα να απορροφήσει τη νικοτίνη. Τα σακουλάκια περιέχουν νικοτίνη, γλυκαντικές ουσίες, φυτικές ίνες, νερό, ρυθμιστές pH και αρωματικές ουσίες. Η δύναμη της νικοτίνης διαφέρει ανάλογα με τη μάρκα και τη γεύση, και συνήθως βασίζεται σε έναν αριθμό που μπορεί να διαφέρει μεταξύ διαφορετικών κατασκευαστών.
Άλλες μέθοδοι πρόσληψης νικοτίνης
Εναλλακτικές Μορφές Νικοτίνης
Εκτός από τις παραδοσιακές και σύγχρονες μεθόδους πρόσληψης νικοτίνης που έχουν ήδη συζητηθεί, υπάρχουν και άλλες εναλλακτικές που προσφέρουν διάφορες επιλογές στους χρήστες οι οποίες είναι:
Θεραπείες Αντικατάστασης Νικοτίνης (NRTs): Περιλαμβάνουν τσίχλες, λοζένγκες, επιθέματα, σπρέι και εισπνευστήρες, παρέχοντας νικοτίνη χωρίς τις επιβλαβείς χημικές ουσίες του καπνού.
Φαρμακευτική Θεραπεία: Φάρμακα όπως το Zyban (bupropion) και το Chantix (varenicline) μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση των επιθυμιών για νικοτίνη και των συμπτωμάτων στέρησης.
Εναλλακτικές Θεραπείες και Υποστήριξη: Περιλαμβάνουν τον βελονισμό, την υπνοθεραπεία, το διαλογισμό, τις ομάδες υποστήριξης και τις γραμμές βοήθειας για τη διακοπή του καπνίσματος, καθώς και εφαρμογές κινητών και διαδικτυακών πόρων.
Οι μέθοδοι αυτοί προσφέρουν διάφορες επιλογές για τη διαχείριση της εξάρτησης από τη νικοτίνη και την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων στέρησης, επιτρέποντας στους χρήστες να βρουν την κατάλληλη προσέγγιση που ταιριάζει στις ανάγκες και τις προτιμήσεις τους.
Συμπεράσματα
Συνοψίζοντας, η νικοτίνη είναι ένα σύνθετο αλκαλοειδές με σημαντικές φυσιολογικές και ψυχολογικές επιδράσεις στο ανθρώπινο σώμα. Η ιστορία της χρήσης, οι χημικές ιδιότητες, καθώς και οι επιπτώσεις της στην υγεία και η διαδικασία εξάρτησης και διακοπής της κατανάλωσης καπνού, αποτέλεσαν κομμάτια ενός περίπλοκου παζλ. Παρά τα οφέλη που προσφέρουν ορισμένες μορφές αντικατάστασης νικοτίνης, οι κίνδυνοι που σχετίζονται με τη χρήση της - ειδικά μέσω του καπνίσματος - καθιστούν αναγκαία την ανάπτυξη αποτελεσματικών στρατηγικών διακοπής.
Οι μελλοντικές ερευνητικές προσπάθειες θα πρέπει να εστιάσουν στην περαιτέρω κατανόηση των ψυχολογικών και νευρολογικών μηχανισμών που υποκινούν την εξάρτηση από τη νικοτίνη, καθώς και στην ανάπτυξη νέων, πιο αποτελεσματικών μεθόδων και φαρμάκων για τη διακοπή του καπνίσματος. Η ενημέρωση και η εκπαίδευση του κοινού σχετικά με τους κινδύνους της νικοτίνης είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση μιας υγιέστερης κοινωνίας, ενώ ταυτόχρονα δίνεται έμφαση στη σημασία της υποστήριξης εκείνων που επιθυμούν να διακόψουν τη χρήση της.